Oocardium is een uitzonderlijk sieralgengenus, waarvan slechts één soort bekend is: Oocardium stratum. Als er geen geslachtelijke voortplanting— door middel van conjugatie — van bekend zou zijn, is het nog maar de vraag of de alg wel als een vertegenwoordiger van de Desmidiaceae bekend zou staan, want zowel celvorm als habitat wijken sterk af van wat we van sieralgen gewend zijn (zie bijgaande afbeelding uit flora West & West).
De cellen zijn enigszins hartvormig en ingesloten in een gelatineuze schede die aan de buitenzijde verkalkt is als gevolg van fotosynthese-activiteit van de alg. Oocardium houdt zich namelijk exclusief op in kalkrijk, snelstromed water, vastzittend op een stevig substraat (meestal het onderliggende kalkgesteente). Als bij fotosynthese door de cel kooldioxide aan het omringende water wordt onttrokken, leidt dat ter plekke tot een omzetting van opgelost calciumbicarbonaat tot calciumcarbonaat. Laatstgenoemde verbinding is onoplosbaar en slaat als een laagje neer op de buitenzijde van de gelatineuze schede (vergelijk de vorming van ketelsteen in de fluitketel en de witte aanslag op een wasmachine-element). Om te voorkomen dat ze geheel door kalk wordt ingesloten scheidt de cel nieuw schedemateriaal af, waarbij de omringende koker zich verlengt. Het nieuw gevormde deel van de schede verkalkt vervolgens ook weer en het proces herhaalt zich waardoor de koker almaar langer wordt. Omdat de kokers zich bij celdeling splitsen ontstaan steeds grotere kolonies. In de praktijk vinden we Oocardium dan ook vaak als nagenoeg enige algensoort in een kruimelige, 1 à 2 mm dikke kalkkorst die het onderliggend substraat over grote oppervlakken kan bedekken. Met een binoculaire loupe (vergroting 40x) bezien heeft de korst een bloemkoolstruktuur, waarin de afzonderlijke cellen als groene spikkeltjes zijn te herkennen.
Oocardium stratum is vanuit Nederland niet bekend, vemoedelijk ontbreken in ons land de vereiste milieucondities. Daarentegen zou de soort volgens Van Oye (1941) in Zuid-België algemeen voorkomen. Ikzelf (PC) vond afgelopen september een uitgebreide populatie in Montauban, nabij Buzenol, ten zuidwesten van Arlon.
Montauban is bekend om een Gallo-Romeinse opgraving (toeristrische attractie). Ter plekke ontspringt een bron. Waar het stroompje het bos verlaat en langs de open, steile helling omlaag vloeit, is het kalkgesteente bedekt met een Oocardium-korst. De vindplaats is niet te missen!
Literatuur:
Links: Artikel over Oocardium en CaCO3 van Philipps-Universität-Marburg
 Plaat 159 uit West & West (1923), afb. van Oocardium stratum. |
Fig. 1. Kolonie op ware grootte .Fig. 2. Verticale doorsnede door tweetal kalkkokers met cellen aan open uiteinden. Fig. 3. Viertal kokers van bovenaf bezien. Fig. 4-6. Afzonderlijke cel in respectievelijk zijaanzicht, top-aanzicht en front-aanzicht. Fig. 7. Pas-gedeelde cellen. Fig. 8. Cel, specifiek gekleurd op de aanwezigheid van celwandporen. |
 home |
nieuwsrubriek |